"Bloom is after something deeper than the mere stuff of feeling good. He analyzes how our minds have evolved certain cognitive tricks that help us negotiate the physical and social world."
New York Times
Σήμερα θα μιλήσω για τις απολαύσεις της καθημερινής ζωής. Αλλά θέλω να ξεκινήσω με μία ιστορία ενός ασυνήθιστου και τρομερού άνδρα.Αυτός είναι ο Χέρμαν Γκαίρινγκ. Ο Γκαίρινγκ ήταν ο υπαρχηγός του Χίτλερ στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Cover via Amazon αναγνωρισμένος διάδοχός του. Και όπως και ο Χίτλερ, ο Γκαίρινγκ αυτοθεωρούνταν συλλέκτης έργων τέχνης. Ταξίδεψε στην Ευρώπη, στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, κλέβοντας, εκβιάζοντας και ενίοτε αγοράζοντας διάφορους πίνακες για τη συλλογή του. Και αυτό που πραγματικά ήθελε ήταν κάτι από το Βερμέερ. Ο Χίτλερ είχε δύο και αυτός κανένα. Τελικά βρήκε έναν έμπορο τέχνης, έναν Ολλανδό έμπορο που ονομαζόταν Χαν βαν Μεέγκερεν, που του πούλησε ένα πανέμορφο Βερμέερ στην σημερινή τιμή των 10 εκατομμυρίων δολαρίων. Και έκτοτε ήταν το αγαπημένο του έργο τέχνης.
Ο πόλεμος τελείωσε, και ο Γκαίρινγκ αιχμαλωτίστηκε, δικάστηκε στη Νυρεμβέργη και καταδικάστηκε σε θάνατο. Τότε οι σύμμαχοι έψαξαν τη συλλογή τουκαι βρήκαν τους πίνακες και αναζήτησαν τους ανθρώπους που τους είχαν πουλήσει. Και σε κάποια στιγμή η ολλανδική αστυνομία ήρθε στο Άμστερνταμκαι συνέλαβε το Βαν Μεέγκερεν. Τον κατηγόρησαν για προδοσία που επίσης τιμωρείται με θάνατο.Μετά από έξι εβδομάδες φυλάκισης, ο Βαν Μεέγκερεν ομολόγησε. Αλλά όχι για προδοσία. Είπε "Δεν πούλησα ένα σπουδαίο αριστούργημα σε αυτό το Ναζί. Το ζωγράφισα εγώ, είμαι ένας πλαστογράφος." Τώρα δεν τον πίστεψε κανείς. Και είπε, "Θα το αποδείξω. Φέρτε μου ένα καμβά και λίγη μπογιά, και θα ζωγραφίσω ένα Βερμέερ πολύ καλύτερο απ' αυτόν που πούλησα σε αυτό τον αηδιαστικό Ναζί. Χρειάζομαι επίσης αλκοόλ και μορφίνη, διότι είναι ο μόνος τρόπος που μπορώ να δουλέψω." (Γέλια) Τον έφεραν λοιπόν. Ζωγράφισε έναν υπέροχο Βερμέερ. Και τον απάλλαξαν από τις κατηγορίες προδοσίας. Τον κατηγόρησαν για το ελαφρύτερο αδίκημα της πλαστογραφίας,καταδικάστηκε σ' ένα χρόνο φυλακή και πέθανε ένας ήρωας για τους Ολλανδούς. Υπάρχουν πολλά περισσότερα που μπορούν να ειπωθούν για το Βαν Μεέγκερεν, αλλά θέλω να γυρίσω τώρα στο Γκαίρινγκ που απεικονίζεται εδώ να ανακρίνεται στη Νυρεμβέργη.
Τώρα, ο Γκαίρινγκ ήταν, σύμφωνα με όλες τις μαρτυρίες, ένας φρικτός άνθρωπος. Ακόμα και σε σύγκριση με τους Ναζί. Οι Αμερικανοί ανακριτές του τον περιέγραψαν ως ένα συμπαθή ψυχοπαθή. Αλλά θα μπορούσες να νιώσεις συμπάθεια για την αντίδρασή του όταν του είπαν πως ο αγαπημένος του πίνακας ήταν στην πραγματικότητα πλαστός.Σύμφωνα με το βιογράφο του, "Έμοιαζε σαν για πρώτη φορά ν' ανακάλυπτε πως υπάρχει κακό στον κόσμο." (Γέλια) Και αυτοκτόνησε λίγο αργότερα. Είχε τελικά ανακαλύψει ότι ο πίνακας που νόμιζε πως ήταν αυτό ήταν στην πραγματικότητα εκείνο.Έμοιαζε το ίδιο, αλλά είχε μία διαφορετική προέλευση, ήταν ένα διαφορετικό έργο τέχνης.
Δεν ήταν ο μόνος που εξεπλάγει. Όταν ο Βαν Μεέγκερεν δικαζόταν, δεν μπορούσε να σταματήσει να μιλάει. Και υπερηφανευόταν για όλα τα μεγάλα αριστουργήματα που είχε ζωγραφίσει ο ίδιος και τα οποία αποδίδονταν σε άλλους καλλιτέχνες.Ειδικότερα, "Το Δείπνο στους Εμμαούς" που θεωρούνταν το κορυφαίο αριστούργημα του Βερμέερ, το καλύτερο έργο του -- άνθρωποι έρχονταν απ' όλο τον κόσμο για να το δουν -- ήταν στην πραγματικότητα πλαστό. Δεν ήταν αυτός ο πίνακας, αλλά αυτός. Και όταν έγινε γνωστό αυτό,έχασε όλη του την αξία και απομακρύνθηκε από το μουσείο.
Γιατί έχει σημασία αυτό; Εσείς οι ψυχολόγοι, γιατί έχει τόση σημασία η προέλευση; Γιατί ανταποκρινόμαστε τόσο πολύ στη γνώση μας για το από που προέρχεται κάτι; Υπάρχει μία απάντηση που θα έδιναν πολλοί άνθρωποι. Πολλοί κοινωνιολόγοι όπως ο Βεμπλέν και ο Γουλφ θα υποστήριζαν πως ο λόγος που δίνουμε τόση σημασία στην προέλευση είναι γιατί είμαστε σνομπ, γιατί επικεντρωνόμαστε στην κοινωνική θέση,Ανάμεσα σε άλλα πράγματα, αν θέλεις να δείξεις πόσο πλούσιος είσαι, πόσο ισχυρός είσαι, είναι πάντα καλύτερο να κατέχεις ένα αυθεντικό παρά ένα πλαστό κομμάτι γιατί πάντα θα υπάρχουν λιγότερα αυθεντικά παρά πλαστά κομμάτια. Δεν αμφιβάλλω πως αυτό παίζει κάποιο ρόλο, αλλά θέλω να σας πείσω σήμερα πως συμβαίνει και κάτι άλλο. Θέλω να σας πείσω πως οι άνθρωποι είναι, σε κάποιο βαθμό, εκ φύσεως ουσιοκράτες. Αυτό σημαίνει πως δεν ανταποκρινόμαστε στα πράγματα μόνο βάσει του πώς τα βλέπουμε ή τα νιώθουμε, ή τ' ακούμε.Αντιθέτως, η ανταπόκρισή μας εξαρτάται από τα πιστεύω μας, για το τι είναι στην πραγματικότητα, από που προήλθαν, από τι είναι κατασκευασμένα, ποια είναι η κρυφή φύση τους. Θέλω να προτείνω πως αυτό είναι αλήθεια όχι μόνο για τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε για τα πράγματα, αλλά και για το πώς ανταποκρινόμαστε σε αυτά.
Θέλω να προτείνω πως η απόλαυση είναι βαθιά --και αυτό δεν είναι αλήθεια μόνο για τις υψηλότερες απολαύσεις όπως η τέχνη, αλλά και οι φαινομενικά πιο απλές απολαύσεις επηρεάζονται από τα πιστεύω μας για τις κρυμμένες ουσίες. Πάρτε για παράδειγμα το φαγητό. Θα το τρώγατε αυτό; Μία καλή απάντηση είναι, "Εξαρτάται. Τι είναι;" Κάποιοι από εσάς θα το τρώγατε αν είναι χοιρινό, αλλά όχι αν είναι μοσχάρι.Κάποιοι από εσάς θα το τρώγατε αν είναι μοσχάρι, αλλά όχι αν είναι χοιρινό. Λίγοι από εσάς θα το τρώγατε αν είναι ποντικός ή άνθρωπος. Κάποιοι από εσάς θα το τρώγατε μόνο αν είναι ένα κομμάτι τόφου με περίεργο χρώμα. Αυτό δεν είναι τόσο παράξενο.
Αυτό που είναι πιο ενδιαφέρον είναι πως ο τρόπος που αντιλαμβάνετε τη γεύση του θα εξαρτηθεί ουσιαστικά από το τι νομίζετε ότι τρώτε. Μία τέτοια επίδειξη έγινε με μικρά παιδιά. Πώς κάνεις παιδιά όχι μόνο πιο πρόθυμα να φάνε καρότα και να πιουν γάλα, αλλά και να τα απολαύσουν περισσότερο -- να νομίζουν ότι έχουν καλύτερη γεύση; Είναι απλό, τους λες ότι είναι από τα ΜακΝτόναλντς. Πιστεύουν πώς το φαγητό στα ΜακΝτόναλντς είναι πιο νόστιμο, και αυτό τα οδηγεί στο να το αντιλαμβάνονται ως πιο νόστιμο.
Πώς κάνεις τους ενήλικες να απολαμβάνουν πραγματικά το κρασί; Είναι πολύ απλό: το σερβίρεις από ένα ακριβό μπουκάλι. Υπάρχουν δεκάδες, ίσως εκατοντάδες έρευνες που δείχνουν πως αν νομίζεις ότι πίνεις ακριβό κρασί, έχει καλύτερη γεύση. Αυτό έγινε πρόσφατα με μία νευροεπιστημονική σκοπιά.Βάζουν τους ανθρώπους σ' ένα μαγνητικό τομογράφο και καθώς είναι ξαπλωμένοι εκεί, μέσω ενός σωλήνα, ρουφούν κρασί. Μπροστά τους, σε μία οθόνη, υπάρχουν πληροφορίες για το κρασί. Όλοι, φυσικά, πίνουν ακριβώς το ίδιο κρασί. Αλλά αν πιστεύεις ότι πίνεις ακριβό κρασί, τμήματα του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ευχαρίστηση και την ανταμοιβή φωτίζονται σα Χριστουγεννιάτικα δέντρα. Δεν είναι απλώς το ότι λες πως είναι πιο ευχάριστο, λες ότι σου αρέσει περισσότερο, το βιώνεις πραγματικά μ' ένα διαφορετικό τρόπο.
Ή ας πάρουμε το σεξ. Αυτά είναι ερεθίσματα που έχω χρησιμοποιήσει σε μερικές από τις μελέτες μου.Και αν απλά δείξετε στους ανθρώπους αυτές τις φωτογραφίες, θα πουν πως είναι αρκετά ελκυστικοί άνθρωποι. Αλλά το πόσο ελκυστικούς τους βρίσκεις,το πόσο σε επηρεάζουν ερωτικά ή ρομαντικά,εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ποιον νομίζεις ότι βλέπεις. Μάλλον νομίζετε πως η εικόνα στα αριστερά είναι ένας άνδρας, μία γυναίκα στα δεξιά.Αν αυτή η πίστη αποδειχτεί λανθασμένη, θα έχει σημασία. (Γέλια) Θα έχει σημασία αν αποδειχτεί ότι είναι πολύ πιο νέοι ή πολύ πιο μεγάλοι σε ηλικία απ' ό,τι νομίζετε. Θα έχει σημασία αν ανακαλύπτατε ότι το άτομο που σας διεγείρει είναι στην πραγματικότητα μία μεταμφιεσμένη εκδοχή του γιου σας ή της κόρης σας, της μητέρας σας ή του πατέρα σας. Το να μαθαίνεις πως κάποιος είναι συγγενής συνήθως σκοτώνει την επιθυμία. Ίσως ένα από τα πιο ενθαρρυντικά ευρύματα της ψυχολογίας της απόλαυσης είναι ότι η ομορφιά βασίζεται σε κάτι περισσότερο από τη φυσική παρουσία. Αν σου αρέσει κάποιος, σου φαίνεται πιο όμορφος. Αυτός είναι ο λόγος που σύζυγοι σε ευτυχισμένους γάμουςτείνουν να σκέφτονται ότι ο άνδρας τους ή η γυναίκα τους είναι πιο όμορφοι απ' ό,τι νομίζουν όλοι οι άλλοι.
(Γέλια)
Ένα ιδιαίτερα δραματικό παράδειγμα αυτούπροέρχεται από μία νευρολογική διαταραχή γνωστή ως σύνδρομο Κάπγκρας. Το σύνδρομο Κάπγκρας είναι μία δαταραχή όπου έχεις μία συγκεκριμένη παραίσθηση. Όσοι υποφέρουν από αυτό το σύνδρομο πιστεύουν πως οι άνθρωποι που αγαπούν περισσότερο στον κόσμο έχουν αντικατασταθεί από ακριβή αντίγραφα. Τώρα συχνά, ένα αποτέλεσμα του συνδρόμου Κάπγκρας είναι τραγικό. Άνθρωποι έχουν δολοφονήσει αυτούς που αγαπούν, πιστεύοντας πως δολοφονούν έναν απατεώνα. Αλλά υπάρχει τουλάχιστον μία περίπτωση όπου το σύνδρομο Κάπγκρας είχε ένα ευτυχισμένο τέλος. Αυτό καταγράφηκε το 1931. "Η έρευνα περιέγραψε μία γυναίκα με σύνδρομο Κάπγκρας που παραπονέθηκε για το μη-ικανοποιητικό εραστή της με το μικρό πέος." Αλλά αυτό έγινε προτού αναπτύξει το σύνδρομο Κάπγκρας. Μετά "ήταν στην ευχάριστη θέση να αναφέρει πως είχε ανακαλύψει πως εκείνος διέθετε ένα δίδυμο που ήταν πλούσιος, δυνατός, όμορφος και αριστοκρατικός." Φυσικά ήταν ο ίδιος άνδρας,αλλά τον έβλεπε με διαφορετικούς τρόπους.
Ως τρίτο παράδειγμα, σκεφτείτε τα καταναλωτικά προϊόντα. Ένας λόγος που μπορεί να σας αρέσει κάτι είναι η χρησιμότητά του. Μπορείτε να φορέσετε τα παπούτσια. Μπορείτε να παίξετε γκολφ με τα μπαστούνια του γκολφ. Και η μασημένη τσίχλα δεν έχει καμία χρησιμότητα για εσάς. Αλλά καθένα από αυτά τα τρία αντικείμενα έχει αξία πέρα και πάνω από το τι μπορεί να κάνει για εσάς βάσει της ιστορίας του. Τα μπαστούνια του γκολφ ανήκαν στον Τζον Φ. Κένεντι και πουλήθηκαν για $750.000 σε πλειστηριασμό. Η τσίχλα μασήθηκε από την ποπ τραγουδίστρια Μπρίτνεϊ Σπίαρς και πουλήθηκε για εκατοντάδες δολάρια. Και στην πραγματικότητα υπάρχει μία ακμάζουσα αγορά για το μισοτελειωμένο φαγητό αγαπημένων ανθρώπων. (Γέλια) Τα παπούτσια είναι μάλλον τα πιο πολύτιμα απ' όλα.Σύμφωνα με μία ανεπιβεβαίωτη αναφορά, ένας Σαουδάραβας εκατομμυριούχος πρόσφερε 10 εκατομμύρια δολάρια γι' αυτό το ζευγάρι παπούτσια.Είναι αυτά που πετάχτηκαν εναντίον του Τζορτζ Μπους σε μία συνέντευξη τύπου στο Ιράκ πριν από αρκετά χρόνια.
(Χειροκρότημα)
Αυτή η έλξη για αντικείμενα δεν ισχύει μόνο για διάσημα αντικείμενα. Ο καθένας από εμάς, οι περισσότεροι άνθρωποι, έχουμε κάτι στη ζωή μας που είναι κυριολεκτικά αναντικατάστατο, διότι έχει αξία λόγω της ιστορίας του -- ίσως το γαμήλιο δακτυλίδι σας, τα μωρουδιακά παπούτσια του παιδιού σας -- ώστε άμα χανόταν, δεν θα μπορούσατε να το ξαναβρείτε. Θα μπορούσατε να βρείτε κάτι που του έμοιαζε ή ένιωθε σαν αυτό, αλλά όχι το ίδιο αντικείμενο. Με τους συνεργάτες μου Τζορτζ Νιούμαν και Γκιλ Ντίζεντρακ, ερευνήσαμε να δούμε τι είδους παράγοντες, τι είδους ιστορία, μετράει για τα αντικείμενα που αγαπούν οι άνθρωποι. Σ' ένα από τα πειράματά μας, ρωτήσαμε ανθρώπους να ονομάσουν ένα διάσημο άτομο που λάτρευαν, ένα ζωντανό άτομο που λάτρευαν.
Μία απάντηση ήταν ο Τζορτζ Κλούνι. Τότε τους ρωτήσαμε, "Πόσα θα πληρώνατε για το πουλόβερ του Τζορτζ Κλούνι;" Και η απάντηση ήταν ένα σεβαστό ποσό -- περισσότερα απ' όσα θα δίνατε για ένα ολοκαίνουργιο πουλόβερ ή το πουλόβερ κάποιου που δεν θαυμάζατε. Τότε ρωτήσαμε άλλες ομάδες -- τους δώσαμε διαφορετικούς περιορισμούςκαι διαφορετικές περιστάσεις. Για παράδειγμα, είπαμε σε κάποιους ανθρώπους, "Κοιτάξτε, μπορείτε να αγοράσετε το πουλόβερ, αλλά δεν μπορείτε να πείτε σε κανέναν ότι σας ανήκει, και δεν μπορείτε να το ξαναπουλήσετε." Αυτό ρίχνει την αξία του,υπονοώντας ότι αυτός είναι ένας από τους λόγους που μας αρέσει. Αλλά αυτό που πραγματικά προκαλεί ένα αποτέλεσμα είναι όταν λες στους ανθρώπους "Κοιτάξτε, θα μπορούσατε να το ξαναπουλήσετε, θα μπορούσατε να υπερηφανευτήτε γι' αυτό, αλλά προτού έρθει σε σας, έχει πλυθεί καλά." Αυτό προκαλεί μία σοβαρή πτώση στην αξία.Όπως είπε η σύζυγός μου, "Έπλυνες τη μυρωδιά του Κλούνι."
(Γέλια)
Ας επιστρέψουμε στην τέχνη. Θα ήθελα πολύ να έχω ένα Σαγκάλ. Αγαπάω το έργο του Σαγκάλ. Αν οι άνθρωποι θέλουν να μου δώσουν κάτι στο τέλος της συνεδρίασης, μπορείτε να μου αγοράσετε ένα Σαγκάλ. Αλλά δεν θέλω ένα αντίγραφο, ακόμα και αν δεν μπορώ να δω τη διαφορά. Αυτό δεν είναι γιατί, ή δεν είναι μόνο γιατί, είμαι ακατάδεκτος και θέλω να περηφανεύομαι ότι έχω ένα αυθεντικό. Είναι κυρίως διότι θέλω κάτι που έχει μία συγκεκριμένη ιστορία.Στην περίπτωση των έργων τέχνης, η ιστορία είναι πραγματικά μοναδική. Ο φιλόσοφος Ντένις Ντάτονστο υπέροχο βιβλίο του "Το Ένστικτο της Τέχνης"υποστηρίζει πως "η αξία ενός έργου τέχνηςθεμελιώνεται σε υποθέσεις για την ανθρώπινη επίδοση που βρίσκονται πίσω από τη δημιουργία του." Και αυτό μπορεί να εξηγήσει τη διαφοράανάμεσα στο αυθεντικό και το πλαστό. Μπορεί να μοιάζουν αλλά έχουν μία διαφορετική ιστορία. Το αυθεντικό είναι συνήθως το προϊόν μίας δημιουργικής τέχνης, το πλαστό όχι. Νομίζω πως αυτή η προσέγγιση μπορεί να εξηγήσει διαφορέςστις προτιμήσεις των ανθρώπων για την τέχνη.
Αυτό είναι ένα δημιούργημα του Τζάκσον Πόλοκ. Σε ποιον από τους παρόντες αρέσει το έργο του Τζάκσον Πόλοκ; Εντάξει. Για ποιους εδώ, τους είναι αδιάφορο; Απλά δεν τους αρέσει. Δεν θα υποστηρίξω ποιος έχει δίκιο, αλλά θα προτείνω ένα εμπειρικό ισχυρισμό για τις διαισθήσεις των ανθρώπων, που είναι, αν σου αρέσει το έργο του Τζάκσον Πόλοκ, θα τείνεις περισσότερο από τους ανθρώπους στους οποίους δεν αρέσει να πιστεύεις ότι αυτά τα έργα είναι δύσκολο να δημιουργηθούν,πως χρειάζονται πολύ χρόνο και ενέργεια και δημιουργική ενέργεια. Χρησιμοποιώ τον Τζάκσον Πόλοκ επίτηδες ως παράδειγμα γιατί υπάρχει μία νεαρή Αμερικανή καλλιτέχνιδα που ζωγραφίζει με το στυλ του Τζάκσον Πόλοκ, και το έργο της άξιζεπολλές δεκάδες χιλιάδες δολάρια -- κυρίως γιατί είναι μία νεαρή καλλιτέχνιδα.
Αυτή είναι η Μάρλα Όλμστεντ που δημιούργησε το μεγαλύτερο μέρος του έργου της όταν ήταν τριών χρονών. Το ενδιαφέρον στοιχείο για τη Μάρλα Όλμστεντ είναι πως η οικογένειά της έκανε το λάθοςνα καλέσει το τηλεοπτικό πρόγραμμα "60 Λεπτά" στο σπίτι τους για να καταγράψουν τη ζωγραφική της.Και μετά ανέφεραν πως ο πατέρας της τη δίδασκε.Όταν αυτό αποκαλύφθηκε στην τηλεόραση, η αξία της τέχνης της έπεσε στο μηδέν. Ήταν η ίδια τέχνη, ως αντικείμενο, αλλά είχε αλλάξει η ιστορία.
Δίνω έμφαση τώρα στις οπτικές τέχνες, αλλά θέλω να δώσω δύο παραδείγματα από τη μουσική. Αυτός είναι ο Τζόσουα Μπελ, ένας πολύ διάσημος βιολιστής. Και ο δημοσιογράφος της Ουάσινγκτον Ποστ, Τζιν Ουάινγκάρτεν, αποφάσισε να ζητήσει τη βοήθειά του για ένα τολμηρό πείραμα. Η ερώτηση είναι: Πόσο θα άρεσε ο Τζόσουα Μπελ στους ανθρώπους, η μουσική του Τζόσουα Μπελ, αν δεν ήξεραν ότι ακούν το Τζόσουα Μπελ; Έβαλε λοιπόν το Τζόσουα Μπελ να πάρει το αξίας ενός εκατομμυρίου δολαρίων βιολί του σε ένα σταθμό του μετρό της Ουάσινγκτον και να σταθεί στη γωνία και να δει πόσα λεφτά θα μάζευε. Και ιδού ένα σύντομο απόσπασμα από αυτό. (Μουσική από βιολί) Μετά από 45 λεπτά, έβγαλε $32. Όχι άσχημα. Αλλά όχι και καλά. Φαίνεται ότι για να απολαύσεις πραγματικά τη μουσική του Τζόσουα Μπελ, πρέπει να ξέρεις ότι ακούς το Τζόσουα Μπελ. Στην πραγματικότητα έβγαλε ακόμα $20 αλλά δεν τα μέτρησε. Γιατί τον πλησίασε αυτή η γυναίκα -- τη βλέπετε στο τέλος του βίντεο -- τον πλησίασε. Τον είχε ακούσει στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου πριν από μερικές εβδομάδες σε μία πολυδάπανη επίσημη δεξίωση.Είναι λοιπόν έκπληκτη που στέκεται σ' ένα σταθμό του μετρό. Είναι αποσβολωμένη από οίκτο. Βάζει το χέρι στην τσάντα της και του δίνει ένα χαρτονόμισμα των 20 δολαρίων.
(Γέλια)
(Χειροκρότημα)
Το δεύτερο μουσικό παράδειγμα είναι από τη μοντερνιστική σύνθεση του Τζον Κέιτζ, "4'33"." Όπως πολλοί από εσάς γνωρίζετε, αυτή είναι η σύνθεση που ο πιανίστας στέκεται στον πάγκο, ανοίγει το πιάνο και κάθεται και δεν κάνει τίποτα για τέσσερα λεπτά και 33 δευτερόλεπτα -- την περίοδο της σιωπής. Και οι άνθρωποι έχουν διάφορες γνώμες γι' αυτό. Αλλά αυτό που θέλω να υποδείξω είναι ότι μπορείτε να το αγοράσετε από το iTunes. (Γέλια) Για ένα δολάριο και ενενήντα εννιά σεντς μπορείς να ακούς αυτή τη σιωπή, που διαφέρει από άλλες μορφές σιωπής.
(Γέλια)
Μέχρι τώρα μιλάω γι' απόλαυση, αλλά αυτό που θέλω να προτείνω είναι ότι όλα όσα είπα ισχύουν και για τον πόνο. Και ο τρόπος που σκέφτεσαι γι' αυτό που βιώνεις, τα πιστεύω σου για την ουσία του,επηρεάζουν τον τρόπο που πονάει. Ένα αξιαγάπητο πείραμα έγινε από τον Κέρτ Γκρέι και τον Νταν Βέγκνερ. Συνέδεσαν προπτυχιακούς φοιτητές του Χάρβαρντ μ' ένα μηχάνημα ηλεκτροσόκ. Και τους προκάλεσαν μία σειρά από επίπονα ηλεκτροσόκ.Μία σειρά από πέντε επίπονα ηλεκτροσόκ. Στους μισούς λένε ότι το ηλεκτροσόκ προέρχεται από κάποιον σ' ένα άλλο δωμάτιο, αλλά το άτομο στο άλλο δωμάτιο δεν γνωρίζει ότι τους προκαλεί ηλεκτροσόκ. Δεν υπάρχει κακία, απλά πατούν ένα κουμπί. Το πρώτο σοκ καταγράφεται ως πολύ επίπονο. Νιώθουν το δεύτερο σοκ ως λιγότερο επίπονο, διότι το συνηθίζεις λιγάκι. Το τρίτο λιγότερο, το τέταρτο, το πέμπτο. Ο πόνος μειώνεται.Στην άλλη κατάσταση, τους λένε ότι το άτομο στο διπλανό δωμάτιο τους προκαλεί ηλεκτροσόκ επίτηδες -- ξέρουν τι κάνουν. Το πρώτο ηλεκτροσόκ πονάει φοβερά. Το δεύτερο εξίσου, και το τρίτο και το τέταρτο και το πέμπτο. Πονάει περισσότερο αν πιστεύεις ότι κάποιος το κάνει επίτηδες.
Το πιο ακραίο παράδειγμα γι' αυτό είναι ότι σε μερικές περιπτώσεις, ο πόνος κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες μπορεί να μεταμορφωθεί σε απόλαυση. Οι άνθρωποι έχουν αυτή την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ιδιότητα που συχνά θα αναζητήσει μικρές δόσεις πόνου σε ελεγχόμενες συνθήκες και θα το απολαύσουν -- όπως στην κατανάλωση καυτών πιπεριών και διαδρομές με ρόλερ κόστερ. Το ζήτημα συνοψίστηκε καλά από τον ποιητή Τζον Μίλτον που έγραψε, "Το μυαλό είναι ένα μέρος από μόνο του, και μόνο του μπορεί να μετατρέψει την κόλαση σε παράδεισο, τον παράδεισο σε κόλαση."
Και θα τελειώσω με αυτό. Σας ευχαριστώ.
