Dan Ariely
It's become increasingly obvious that the dismal science of economics is not as firmly grounded in actual behavior as was once supposed. In "Predictably Irrational," Dan Ariely tells us why.
Why you should listen to him:
Despite our best efforts, bad or inexplicable decisions are as inevitable as death and taxesand the grocery store running out of your favorite flavor of ice cream. They're also just as predictable. Why, for instance, are we convinced that "sizing up" at our favorite burger joint is a good idea, even when we're not that hungry? Why are our phone lists cluttered with numbers we never call? Dan Ariely, behavioral economist, has based his career on figuring out the answers to these questions, and in his bestselling book Predictably Irrational (re-released in expanded form in May 2009), he describes many unorthodox and often downright odd experiments used in the quest to answer this question.
Ariely has long been fascinated with how emotional states, moral codes and peer pressure affect our ability to make rational and often extremely important decisions in our daily lives -- across a spectrum of our interests, from economic choices (how should I invest?) to personal (who should I marry?). At Duke, he's aligned with three departments (business, economics and cognitive neuroscience); he's also a visiting professor in MIT's Program in Media Arts and Sciences and a founding member of the Center for Advanced Hindsight. His hope that studying and understanding the decision-making process can help people lead better, more sensible daily lives.
Ariely has long been fascinated with how emotional states, moral codes and peer pressure affect our ability to make rational and often extremely important decisions in our daily lives -- across a spectrum of our interests, from economic choices (how should I invest?) to personal (who should I marry?). At Duke, he's aligned with three departments (business, economics and cognitive neuroscience); he's also a visiting professor in MIT's Program in Media Arts and Sciences and a founding member of the Center for Advanced Hindsight. His hope that studying and understanding the decision-making process can help people lead better, more sensible daily lives.
He produces a weekly podcast, Arming the Donkeys, featuring chats with researchers in the social and natural sciences.
"If you want to know why you always buy a bigger television than you intended, or why you think it's perfectly fine to spend a few dollars on a cup of coffee at Starbucks, or why people feel better after taking a 50-cent aspirin but continue to complain of a throbbing skull when they're told the pill they took just cost one penny, Ariely has the answer."Daniel Gross, Newsweek
Ήμουν στο νοσοκομείο για πολύ καιρό. Μερικά χρόνια μετά που βγήκα, πήγα πίσω, και ο πρόεδρος του τμήματος εγκαυμάτων ήταν πάρα πολύ ενθουσιασμένος που με έβλεπε -- και είπε, "Νταν, έχω μία φανταστική καινούρια θεραπεία για σένα."Ενθουσιάστηκα. Τον ακολούθησα στο γραφείο του. Και μου εξήγησε πως, όταν ξυρίζομαι, έχω μικρές μαύρες κουκίδες στην αριστερή πλευρά του προσώπου μου όπου είναι τα γένια, αλλά στην δεξιά πλευρά του προσώπου μου, είχα ένα σοβαρό έγκαυμα οπότε δεν έχω γένια, και αυτό δημιουργεί μια ασυμετρία. Και ποιά ήταν η λαμπρή ιδέα που είχε; Θα μου έκανε τατουάζ μικρές μαύρες κουκίδες στην δεξιά μεριά του προσώπου μου και έτσι θα με έκανε να φαίνομαι πολύ συμμετρικός.
Μου φάνηκε ενδιαφέρον. Μου ζήτησε να παω να ξυριστώ. Να σας πω την αλήθεια, αυτό το ξύρισμα ήταν παράξενο για μένα, γιατί το σκεφτόμουνα, και συνειδητοποίησα οτι ο τρόπος με τον οποίο ξυριζόμουν τότε θα ήταν ο τρόπος με τον οποίο θα ξυριζόμουν για το υπόλοιπο της ζωής μου -- γιατί θα έπρεπε να διατηρώ το ίδιο μήκος. Οταν γύρισα πίσω στο γραφείο του, Δεν ήμουν απόλυτα σίγουρος. Είπα, "Μπορώ να δώ κάποια απόδειξη για αυτό;" Οπότε μου έδιειξε μερικές φωτογραφίες μικρών μάγουλων με μικρές μαύρες κουκίδες -- όχι πολύ χρήσιμες. Είπα, "Τι θα συμβεί όταν γεράσω και τα γένια μου γίνουν άσπρα;Τι θα συμβεί τότε;" "Α, μην ανησυχείς για αυτό," είπε."Εχουμε λέιζερ, θα τα ασπρίσουμε." Αλλά ήμουν ακόμα προβληματισμένος, οπότε είπα, "Ξέρεις, δεν θα το κάνω."
Και μετά ξεκίνησε ένα από τα μεγαλύτερα ταξίδια ενοχών της ζωής μου. Σας το λέει αυτό ένας Εβραίος, εντάξει, οπότε έχει μεγάλη βαρύτητα. (Γέλια) Και μου είπε, "Νταν, τι πάει στραβά με σένα; Σου αρέσει να είσαι ασύμμετρος; Εχεις κάποιου είδους διαστροφή και το απολαμβάνεις αυτό; Μήπως οι γυναίκες σε λυπούνταικαι κάνουν σεξ μαζί σου πιο συχνά;" Τίποτα απο αυτά δεν συνέβαινε. Και όλο αυτό μου προκάλεσε μεγάλη έκπληξη, γιατί είχα περάσει πολλές θεραπείες -- και υπήρχαν πολλές θεραπείες που αποφάσισα να μήν κάνω -- αλλά ποτέ δεν προσπαθησε κάποιος να με κάνει να νιώσω ενοχές σε αυτό το βαθμό. Αλλά αποφάσισα να μην κάνω αυτή την θεραπεία. Πήγα όμως στον αναπληρωτή του και τον ρώτησα, "Τί συμβαίνει;" Γιατί θέλει να με κάνει να νιώσω ένοχος;"Και μου εξήγησε ότι είχαν ήδη κάνει αυτή τη θεραπεία σε δύο ασθενείς, και χρειαζόντουσαν έναν τρίτο ασθενή για μία δημοσίευση που ετοίμαζαν.
Πιθανόν να πιστεύετε τώρα ότι αυτός ο τύπος ήταν απαραδεκτος. Σωστά, έτσι φαίνεται. Αλλά επιτρέψτε μου να σας δώσω και μία διαφορετική εκδοχή της ίδιας ιστορίας Μερικά χρόνια πριν, έτρεχα κάποια πειράματα στο δικό μου εργαστήριο. Οταν τρέχουμε πειράματα,συνήθως ελπίζουμε ότι το ένα γκρουπ ανθρώπων θα συμπεριφερθεί διαφορετικά από ένα άλλο. Είχαμε λοιπόν ένα γκρουπ που ήλπιζα ότι θα είχε πολύ ψηλή απόδοση, και ένα άλλο γκρουπ που πίστευα ότι η απόδοσή του θα ήταν πολύ χαμηλή. Και όταν πήρα τα αποτελέσματα, όντως αυτό το αποτέλεσμα πήραμε --Ημουν πολύ χαρούμενος -- εκτός από ένα άτομο.Υπήρχε ένα άτομο στο γκρουπ που έπρεπε να έχει πολύ ψηλή απόδοση αλλά στην πραγματικότητα είχε αποδόσει χάλια. Και κατέβαζε όλο τον μέσο όρο πολύ χαμηλά, καταστρέφοντας την στατιστική σημαντικότητα του τέστ.
Οπότε, έψαξα προσεκτικά αυτόν τον τύπο. Ηταν περίπου 20 χρόνια μεγαλύτερος από οποιονδήποτε άλλο στο δείγμα. Και θυμήθηκα ότι ένας γέρος, μεθυσμένος ήρθε μια μέρα στο εργαστήριο θέλωντας να βγάλει μερικά έυκολα λεφτά και ήταν αυτός. "Τέλεια!" σκέφτηκα. "Ας τον βγάλω απο το δείγμα. Ποιός θα συμπεριλάμβανε έναν μεθυσμένο σε ένα δείγμα;"
Αλλά μερικές μέρες μετά, το σκεφτόμασταν με τους φοιτητές μου, και είπαμε, "Τι θα συνέβενε αν αυτός ο μεθυσμένος τύπος δεν ήταν σε αυτή την κατάσταση; Τι θα συνέβενε αν ήταν στο άλλο γκρουπ; Θα τον είχαμε βγάλει απο το δείγμα σε αυτή την περίπτωση;"Πιθανότατα δεν θα είχαμε κοιτάξει καν τα δεδομένα, και ακόμα και αν τα είχαμε κοιτάξει, θα είχαμε πει, "Τέλεια! Τι έξυπνος αυτός ο τύπος και έχει τόσο χαμηλή απόδοση," γιατί θα είχε κατεβάσει τον μέσο όρο του γκρούπ χαμηλότερα, και θα είχε αυξήσει την στατιστική σημασία των αποτελεσμάτων μας περισσότερο από όσο εμείς θα μπορούσαμε. Οπότε αποφασίσαμε να μην βγάλουμε τον τύπο αυτό απο το δείγμα και να ξανατρέξουμε το πείραμα.
Αλλά ξέρετε, αυτές οι ιστορίες, και πολλά άλλα πειράματα που έχουμε κάνει στο θέμα της σύγκρουσης συμφερόντων βασικά φέρνουν δύο πράγματα στην επιφάνεια για μένα. Το πρώτο είναι ότι στην ζωή συναντάμε πολλούς ανθρώπους που, για τον ένα ή τον άλλο λόγο, προσπαθούν να κάνουν τατουάζ στα πρόσωπά μας. Απλά έχουν τα κίνητρα που τους κάνουν να μην βλέπουν την πραγματικότητα και μας δίνουν συμβουλές που ειναι από τη φύση τους προκατειλημένες. Και είμαι σίγουρος ότι αυτό είναι κάτι που όλοι μας αναγνωρίζουμε, και που βλέπουμε ότι συμβαίνει. Ίσως δεν το αναγνωρίζουμε κάθε φορά,αλλά καταλαβαίνουμε ότι συμβαίνει.
Το πιο δύσκολο φυσικά, είναι να αναγνωρίσουμε ότι κάποιες φορές και εμείς οι ίδιοι τυφλωνόμαστε από τα δικά μας κίνητρα. Και αυτό ειναι ένα πολύ, πολύ πιο δύσκολο μάθημα που πρέπει να μάθουμε. Γιατί δεν βλέπουμε πως οι συγκρούσεις συμφερόντων μας επηρεάζουν. Όταν έκανα αυτά τα πειράματα, στο μυαλό μου, βοηθούσα την επιστήμη. Διέγραφα τα δεδομέναγια να επιτρέψω να λάμψει η πραγματική θεωρία πίσω απο τα δεδομένα. Δεν έκανα κάτι κακό. Στο μυαλό μου, ήμουν ένας ιππότης που προσπαθούσε να βοηθήσει την επιστήμη να προχωρήσει. Αλλά δεν ήταν έτσι τα πράγματα. Βασικά, παρενέβαινα στη διαδικασία με πολλές καλλές προθέσεις. Και νομίζω ότι η πραγματική πρόκληση ειναι να καταλαβαίνουμε ποιές ειναι εκείνες οι περιπτώσεις στη ζωή μας όπου επηρεαζόμαστε από συγκρουόμενα συμφέροντα, και να προσπαθούμε να μην εμπιστευόμαστε την διαίσθησή μας για να το αντιμετωπίσουμε, αλλά να προσπαθούμε να κάνουμε πράγματα που μας αποτρέπουν από το να γίνουμε θύματα αυτής της συμπεριφοράς, γιατί αν δεν το κάνουμε αυτό μπορούμε να δημιουργήσουμε πολλές μη επιθυμητές καταστάσεις.
Θέλω να σας αφήσω με την εξής θετική σκέψη. Όλο αυτό ειναι αρκετά καταθλιπτικό, σωστά -- οι άνθρωποι έχουμε συγκρουόμενα συμφέροντα, δεν το βλέπουμε, κτλ κτλ. Η θετική άποψη, νομίζω, όλων αυτών είανι ότι, αν καταλάβουμε πότε κάνουμε το λάθος, και αν καταλάβουμε τους βαθύτερους μηχανισμούς του γιατί και πότε κάνουμε τέτοια λάθη, μπορούμε πραγματικά να ελπίζουμε ότι τα πράγματα θα φτιάξουν. Και αυτό, νομίζω, είναι η ελπίδα. Ευχαριστώ πάρα πολύ.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου