Mark Pagel
Using biological evolution as a template, Mark Pagel wonders how languages evolve.
Why you should listen to him:
Mark Pagel builds statistical models to examine the evolutionary processes imprinted in human behavior, from genomics to the emergence of complex systems -- to culture. His latest work examines the parallels between linguistic and biological evolution by applying methods of phylogenetics, or the study of evolutionary relatedness among groups, essentially viewing language as a culturally
Image via Wikipediatransmitted replicator with many of the same properties we find in genes. He’s looking for patterns in the rates of evolution of language elements, and hoping to find the social factors that influence trends of language evolution.At the University of Reading, Pagel heads the Evolution Laboratory in the biology department, where he explores such questions as, "Why would humans evolve a system of communication that prevents them with communicating with other members of the same species?" He has used statistical methods to reconstruct features of dinosaur genomes, and to infer ancestral features of genes and proteins.
He says: "Just as we have highly conserved genes, we have highly conserved words. Language shows a truly remarkable fidelity."
"What the new studies accomplish is a far more sophisticated analysis of the regularity of language change that earlier scholars noted or theorized,"
Linguistic Anthropology blog
Όπως ακριβώς χρησιμοποιείτε το τηλεχειριστήριο για να αλλάζετε τις εσωτερικές ρυθμίσεις της τηλεόρασής σας, ανάλογα με τη διάθεσή σας, χρησιμοποιείτε τη γλώσσα σας για να αλλάζετε τις ρυθμίσεις μέσα στο μυαλό κάποιου ανάλογα με τα ενδιαφέροντά σας. Οι γλώσσες είναι γονίδια που μιλούν παίρνοντας αυτά που θέλουν. Φανταστείτε την έκπληξη ενός μωρού όταν ανακαλύπτει πως αρθρώνοντας έναν ήχο, μπορεί να κάνει τα αντικείμενα να κινούνται μέσα στο δωμάτιο ως δια μαγείας, ακόμη και μέσα στο στόμα του.
Η ανατρεπτική δύναμη της γλώσσς έχει αναγνωριστεί σε όλες τις εποχές στη λογοκρισία, στα βιβλία που δεν μπορείτε να διαβάσετε, φράσεις που δεν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και λέξεις που δεν μπορείτε να πείτε. Στην πραγματικότητα, η ιστορία της Βίβλου για τον Πύργο της Βαβέλ είναι ένας μύθος και μια προειδοποίηση για τη δύναμη της γλώσσας. Σύμφωνα με αυτήν την ιστορία, οι πρώτοι άνθρωποι απέκτησαν την έπαρση πως χρησιμοποιώντας τη γλώσσα τους για να εργαστούν μαζί, θα μπορούσαν να χτίσουν έναν πύργο που θα τους ανέβαζε στον ουρανό. Ο Θεός θύμωσε με αυτή την προσπάθεια σφετερισμού της δύναμής του, κατέστρεψε τον πύργο, και έπειτα για να διασφαλίσει πως δεν θα ξαναχτιζόταν ποτέ, σκόρπισε τους ανθρώπους, δίνοντάς τους διαφορετικές γλώσσες - τους μπέρδεψε, δίνοντάς τους διαφορετικές γλώσσες. Αυτό οδηγεί στην εξαιρετική ειρωνεία πως οι γλώσσες μας υπάρχουν για να μας εμποδίζουν να επικοινωνήσουμε. Ακόμη και σήμερα ξέρουμε πως υπάρχουν λέξεις που δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε, φράσεις που δεν μπορούμε να πούμε, διότι αν τις ξεστομίσουμε, μπορεί να μας την πέσουν, να μας φυλακίσουν, ακόμη και να μας σκοτώσουν. Και όλα αυτά, από ένα φύσημα του αέρα που εκπορεύεται από τα στόματά μας.
Όλη αυτή η φασαρία γύρω από ένα μόνο γνώρισμά μας λέει πως υπάρχει κάτι που αξίζει να εξηγηθεί. Αυτό είναι το πως και το γιατί εξελίχθηκε αυτό το αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό και γιατί εξελίχθηκε μόνο στο είδος μας; Αποτελεί μια μικρή έκπληξη πως για να πάρουμε απάντηση στην ερώτηση αυτή, πρέπει να ανατρέξουμε στη χρήση εργαλείων από τους χιμπατζήδες. Αυτοί οι χιμπατζήδες χρησιμοποιούν εργαλεία, κι αυτό το θεωρούμε ένδειξη της ευφυίας τους. Αλλά αν ήταν πράγματι ευφυείς, γιατί να χρησιμοποιούν ένα ξυλαράκι για να βγάλουν τερμίτες από το χώμα, αντί για ένα φτυάρι; Αν ήταν πράγματι ευφυείς, γιατί ν' ανοίγουν τα καρύδια με μια πέτρα; Γιατί να μην πάνε σ' ένα μαγαζί, ν' αγοράσουν μια σακούλα καρύδια που κάποιος άλλος έχει ήδη ανοίξει γι' αυτούς; Γιατί όχι; Θέλω να πω, εμείς αυτό κάνουμε.
Ο λόγος που οι χιμπατζήδες δεν το κάνουν είναι γιατί στερούνται αυτό που οι ψυχολόγοι και οι ανθρωπολόγοι ονομάζουν κοινωνική μάθηση. Τους λείπει η ικανότητα να μαθαίνουν από άλλους με την αντιγραφή ή τη μίμηση ή με την απλή παρατήρηση. Ως εκ τούτου, δεν μπορούν να βελτιωθούν με ιδέες άλλων ή να μάθουν από τα λάθη άλλων - να επωφεληθούν από τη σοφία τους. Έτσι επαναλαμβάνουν το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά. Θα μπορούσαμε να λείψουμε για ένα εκατομμύριο χρόνια, να γυρίσουμε και οι χιμπατζήδες να κάνουν ακόμα το ίδιο πράγμα με τα ίδια ξυλάκια για τους τερμίτες και τις ίδιες πέτρες για το άνοιγμα των καρυδιών.
Αυτό μπορεί ν' ακούγεται αλαζονικό ή γεμάτο υπεροψία. Πώς όμως το ξέρουμε; Επειδή αυτό ακριβώς έκαναν οι πρόγονοί μας, οι Χόμο ερέκτους. Αυτοί οι όρθιοι πίθηκοι εξελίχθηκαν στην Αφρικανική σαβάνα πριν από δύο εκατομμύρια χρόνια περίπου, και κατασκεύασαν αυτούς τους εκπληκτικούς χειροπέλεκεις που ταιριάζουν όμορφα στα χέρια σας. Αλλά αν κοιτάξουμε τα απολιθώματα, βλέπουμε ότι έφτιαχναν τον ίδιο χειροπέλεκυ ξανά και ξανά για ένα εκατομμύριο χρόνια. Μπορείτε να τον ακολουθήσετε μέσω των απολιθωμάτων. Αν κάνουμε κάποιες εικασίες για το πόσο καιρό έζησε ο Χόμο ερέκτους, πόσος ήταν ο χρόνος γενεάς του, αυτό σημαίνει περίπου 40.000 γενιές γονιών και παιδιών και όσων τους παρακολουθούσαν, που ο χειροπέλεκυς παρέμεινε ίδιος. Δεν είναι καν ξεκάθαρο αν οι κοντινοί γενετικά συγγενείς μας, οι Νεάντερταλ, είχαν κοινωνική μάθηση. Είναι βέβαιο πως τα εργαλεία τους ήταν πιο περίπλοκα από αυτά του Χόμο ερέκτους, αλλά κι αυτά υπέστησαν πολύ μικρές αλλαγές μέσα στα 300.000 χρόνια περίπου που αυτά τα είδη, οι Νεάντερταλ έζησαν στην Ευρασία.
Εντάξει, αυτό που καταλαβαίνουμε είναι πως σε αντίθεση με την παλιά παροιμία, "ό,τι βλέπει η μαϊμού το κάνει" η έκπληξη είναι πως όλα τα άλλα ζώα, δεν μπορούν να το κάνουν αυτό - τουλάχιστον όχι πολύ καλά. Ακόμη κι αυτή η φωτογραφία έχει ύποπτα ίχνη πως είναι στημένη σαν να προέρχεται από το τσίρκο των Μπάρνουμ & Μπέιλι.
Συγκριτικά πάντως, μπορούμε να μάθουμε. Μπορούμε να μάθουμε παρακολουθώντας άλλους ανθρώπους μέσω της αντιγραφής και της μίμησης αυτό που μπορούν να κάνουν εκείνοι. Έπειτα μπορούμε να επιλέξουμε την καλύτερη, μέσα από μια γκάμα επιλογών. Μπορούμε να επωφεληθούμε από τις ιδέες των άλλων. Μπορούμε να βασιστούμε στη σοφία τους. Και σαν αποτέλεσμα, οι ιδέες μας συσσωρεύονται, και η τεχνολογία μας ανθίζει. Η σωρευτική αυτή πολιτιστική προσαρμογή, όπως ονομάζουν οι ανθρωπολόγοι αυτήν την συσσώρευση ιδεών, είναι υπεύθυνη για τα πάντα γύρω σας στην πολυτάραχη και γεμάτη καθημερινότητά σας. Θέλω να πω, ο κόσμος έχει αλλάξει πέρα από κάθε όριο απ' αυτό που θ' αναγνωρίζαμε ακόμη και 1.000 ή 2.000 χρόνια πριν. Όλα αυτά, εξαιτίας της σωρευτικής πολιτιστικής προσαρμογής. Οι καρέκλες που κάθεστε, τα φώτα στο αμφιθέατρο, το μικρόφωνό μου, τα iPads και τα iPods που έχετε παντού μαζί σας, όλα είναι αποτέλεσμα της σωρευτικής πολιτιστικής προσαρμογής.
Για πολλούς σχολιαστές, η σωρευτική πολιτιστική προσαρμογή ή κοινωνική μάθηση είναι τελειωμένη ιστορία, τελεία και παύλα. Το είδος μας μπορεί να φτιάχνει πράγματα, γι' αυτό άκμασε όσο κανένα άλλο είδος. Μπορούμε να φτιάξουμε ακόμα και τα «υλικά της ζωής» - όπως είπα, όλα τα πράγματα γύρω μας. Στην πραγματικότητα αποδεικνύεται πως πριν από 200.000 χρόνια περίπου, όταν εμφανίστηκε το είδος μας και απέκτησε κοινωνική μάθηση, αυτή ήταν η αρχή της ιστορίας μας, όχι το τέλος της. Η απόκτηση της κοινωνικής μάθησης θα δημιουργούσε ένα κοινωνικό κι εξελικτικό δίλημμα η επίλυση του οποίου, είναι δίκαιο να πούμε, ότι θα καθόριζε όχι μόνο τη μελλοντική πορεία της ψυχολογίας μας, αλλά και τη μελλοντική πορεία ολόκληρου του κόσμου. Και το πιο σημαντικό είναι πως μας λέει το λόγο που έχουμε γλώσσα.
Ο λόγος που εμφανίστηκε αυτό το δίλημμα είναι πως η κοινωνική μάθηση είναι οπτική κλοπή. Αν μπορώ να μάθω παρακολουθώντας, μπορώ να κλέψω τις καλύτερες ιδέες σας, και να επωφεληθώ από τις προσπάθειές σας, χωρίς να χρειαστεί να διαθέσω το χρόνο και την ενέργεια που καταβάλατε για την ανάπτυξή τους. Αν μπορώ να δω ποιο δόλωμα χρησιμοποιείτε για να πιάνετε ψάρια, η πως σμιλεύετε τον χειροπέλεκυ για να τον κάνετε καλύτερο, ή αν σας ακολουθήσω μυστικά εκεί που μαζεύετε μανιτάρια, μπορώ να επωφεληθώ από τη γνώση, τη σοφία και την ικανότητά σας, και ίσως πιάσω εκείνο το ψάρι πριν από εσάς. Η κοινωνική μάθηση είναι οπτική κλοπή. Κάθε είδος που θα την αποκτούσε, θα σας έβαζε να κρύψετε τις καλύτερες ιδέες σας, μήπως κάποιος σας τις κλέψει.
Έτσι, κάποια στιγμή πριν από 200.000 χρόνια, το είδος μας αντιμετώπισε αυτήν την κρίση. Έχουμε μόνο δύο τρόπους ν' αντιμετωπίζουμε διαφωνίες που φέρνει η οπτική κλοπή. Μια από τις επιλογές θα ήταν ν' αποσυρθούμε σε μικρές οικογενειακές ομάδες. Τότε τα οφέλη της γνώσης και των ιδεών μας θα περνούσαν μόνο στους συγγενείς μας. Εάν επιλέγαμε αυτό πριν από 200.000 χρόνια, μάλλον θα ζούσαμε ακόμη όπως οι Νεάντερταλ όταν πρωτομπήκαμε στην Ευρώπη, 40.000 χρόνια πριν. Αυτό, επειδή σε μικρές ομάδες υπάρχουν λιγότερες ιδέες και λιγότερες καινοτομίες. Οι μικρές ομάδες είναι πιο επιρρεπείς σε ατυχήματα και κακή τύχη. Εάν κάναμε αυτή την επιλογή, το μονοπάτι της εξέλιξής μας, θα οδηγούσε μεσ' στο δάσος - και θα ήταν στ' αλήθεια μικρό.
Η άλλη επιλογή θα ήταν να αναπτύξουμε ένα σύστημα επικοινωνίας που θα μας επέτρεπε να μοιραζόμαστε ιδέες και να συνεργαζόμαστε, μεταξύ άλλων. Η επιλογή αυτή θα σήμαινε πως ένα μεγάλο κεφάλαιο συσσωρευμένης γνώσης και σοφίας θα ήταν διαθέσιμο σε κάθε άτομο από ό,τι θα μπορούσε ποτέ να προκύψει μέσα σε μια μεμονωμένη οικογένεια ή ένα μεμονωμένο άτομο. Ε λοιπόν κάναμε τη δεύτερη επιλογή, και το αποτέλεσμα είναι η γλώσσα.
Η γλώσσα εξελίχθηκε για να λύσει το πρόβλημα της οπτικής κλοπής. Η γλώσσα είναι ένα κομμάτι κοινωνικής τεχνολογίας που ενισχύει τα οφέλη της συνεργασίας - για την επίτευξη συμφωνιών, για εντυπωσιακές ευκαιρίες και για τον συντονισμό των δραστηριοτήτων μας. Μπορείτε να το δείτε αυτό σε μια αναπτυσσόμενη κοινωνία που αρχίζει ν' αποκτά γλώσσα, πως χωρίς γλώσσα, θα ήταν σαν ένα πουλί χωρίς φτερά. Όπως ακριβώς τα φτερά έδωσαν στα πουλιά τη δυνατότητα εξερεύνησης του αέρα, έτσι και η γλώσσα έδωσε στους ανθρώπους τη δυνατότητα εξερεύνησης της συνεργασίας. Το παίρνουμε αυτό ως δεδομένο, επειδή είμαστε ένα είδος εξοικειωμένο με τη γλώσσα.
Πρέπει όμως να συνειδητοποιήσουμε πως ακόμη και οι απλούστερες πράξεις συναλλαγών είναι άμεσα εξαρτημένες από τη γλώσσα. Για να καταλάβετε γιατί, σκεφτείτε δύο σενάρια από τα πρώιμα στάδια της εξέλιξής μας. Ας υποθέσουμε πως είστε πολύ καλοί στην κατασκευή αιχμών βέλους, αλλά ανεπαρκείς στην κατασκευή των ξύλινων στελεχών με το φτέρωμα προσαρτημένο. Δύο άλλα άτομα που γνωρίζετε είναι ικανά στην κατασκευή των ξύλινων στελεχών, αλλά ανεπαρκή στην κατασκευή των αιχμών. Αυτό που κάνετε λοιπόν - ένα από αυτά τα άτομα δεν έχει αποκτήσει γλώσσα ακόμη. Ας προσποιηθούμε πως ο άλλος είναι ικανός στη γλώσσα.
Έτσι μια μέρα παίρνετε ένα σωρό αιχμές και πηγαίνετε σ' αυτόν που δεν ξέρει να μιλά πολύ καλά και αφήνετε τις αιχμές μπροστά στα πόδια του, ελπίζοντας ότι θα πιάσει το νόημα, πως θέλετε να ανταλλάξετε τις αιχμές σας με έτοιμα βέλη. Εκείνος όμως κοιτά το σωρό των αιχμών και νομίζει πως είναι δώρο, τις σηκώνει, χαμογελά και φεύγει. Τώρα τον κυνηγάτε χειρονομώντας. Ακολουθεί συμπλοκή στην οποία σκοτώνεστε με μια από τις αιχμές σας. Τώρα ξαναπαίζετε τη σκηνή και πλησιάζετε αυτόν που ξέρει μια γλώσσα. Αφήνετε κάτω τις αιχμές σας και λέτε: "Θα ήθελα ν' ανταλλάξω αυτές τις αιχμές με έτοιμα βέλη. Θα τα μοιραστούμε μισά-μισά". Ο άλλος λέει: "Εντάξει, καλό μου ακούγεται. Ας το κάνουμε". Η δουλειά έχει κλείσει.
Μόλις αποκτήσουμε γλώσσα, μπορούμε να συνδυάσουμε τις ιδέες μας και να συνεργαστούμε για να έχουμε ευημερία που δεν θα μπορούσαμε να έχουμε πριν την αποκτήσουμε. Αυτός είναι ο λόγος που το είδος μας έχει ευημερήσει σε όλο τον κόσμο ενόσω τα υπόλοιπα ζώα μαραζώνουν πίσω από κάγκελα στους ζωολογικούς κήπους. Γι' αυτό φτιάχνουμε διαστημικά λεωφορεία και καθεδρικούς ναούς ενώ ο υπόλοιπος κόσμος μπήγει ξύλα στο έδαφος για να βγάλει τερμίτες. Εάν αυτή η θεώρηση της γλώσσας και της αξίας της στην επίλυση της οπτικής κλοπής είναι σωστή, κάθε είδος που την αποκτά θα έπρεπε να δείχνει μια έκρηξη δημιουργικότητας και ευημερίας. Αυτό ακριβώς δείχνει το αρχαιολογικό αρχείο.
Αν δείτε τους προγόνους μας, τους Νεάντερταλ και τους Χόμο ερέκτους, τους άμεσους προγόνους μας, είναι περιορισμένοι σε μικρές περιοχές του κόσμου. Όταν όμως προέκυψε το είδος μας πριν από 200.000 χρόνια περίπου, λίγο μετά απ' αυτό, αναχωρήσαμε γρήγορα από την Αφρική και εξαπλωθήκαμε σε ολόκληρο τον κόσμο, καταλαμβάνοντας σχεδόν κάθε βιότοπο στη Γη. Ενώ τώρα τα υπόλοιπα είδη περιορίζονται σε μέρη όπου τους προσαρμόζουν τα γονίδιά τους, με την κοινωνική μάθηση και τη γλώσσα, μπορούμε να μετατρέψουμε το περιβάλλον ώστε να ικανοποιεί τις ανάγκες μας. Έτσι ευημερήσαμε με τρόπο που κανένα άλλο ζώο δεν το έκανε. Η γλώσσα είναι στ' αλήθεια το πιο ισχυρό χαρακτηριστικό που έχει αναπτυχθεί ποτέ. Είναι το πιο πολύτιμο χαρακτηριστικό που έχουμε για τη μετατροπή των νέων εκτάσεων και των πόρων σε περισσότερους ανθρώπους και τα γονίδιά τους απ' ό,τι η φυσική επιλογή σχεδίασε ποτέ.
Η γλώσσα είναι στ' αλήθεια η φωνή των γονιδίων μας. Εξελίσσοντας τη γλώσσα όμως, κάναμε κάτι ιδιαίτερο, ακόμη και παράξενο. Καθώς εξαπλωθήκαμε σε όλο τον κόσμο, αναπτύξαμε χιλιάδες διαφορετικές γλώσσες. Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν περίπου επτά ή οκτώ χιλιάδες διαφορετικές γλώσσες, που μιλιούνται στη Γη. Μπορεί να σκεφτείτε πως αυτό είναι φυσικό. Καθώς διαφέρουμε, είναι φυσικό να διαφέρουν και οι γλώσσες μας. Το μεγάλο ερώτημα όμως και η ειρωνεία είναι πως η μεγαλύτερη πυκνότητα διαφορετικών γλωσσών στη Γη απαντάται εκεί όπου οι άνθρωποι ζουν ο ένας πάνω στον άλλον.
Εάν πάμε στο νησί Παπούα Νέα Γουινέα, θα βρούμε γύρω στις 800 με 1.000 διακριτές ανθρώπινες γλώσσες, διαφορετικές ανθρώπινες γλώσσες, που μιλιούνται μόνο σ' αυτό το νησί. Υπάρχουν μέρη σε αυτό το νησί όπου μπορείς να συναντήσεις μια νέα γλώσσα κάθε δύο ή τρία μίλια. Όσο απίθανο κι αν ακούγεται, γνώρισα κάποτε έναν Παπούα και τον ρώτησα αν αυτό θα μπορούσε να είναι αλήθεια. Και μου απάντησε "Ω όχι. Είναι πολύ πιο κοντά από τόσο". Και είναι αλήθεια· υπάρχουν περιοχές στο νησί όπου μπορείς να συναντήσεις μια νέα γλώσσα σε απόσταση κάτω από μίλι. Αυτό είναι επίσης αλήθεια για κάποια απομακρυσμένα ωκεάνια νησιά.
Έτσι φαίνεται πως χρησιμοποιούμε τη γλώσσα μας, όχι μόνο για να συνεργαζόμαστε, αλλά και για να προσδιορίζουμε τις συνεταιριστικές μας ομάδες και να τους δίνουμε ταυτότητα, και ίσως και για να προστατεύουμε τη γνώση, την σοφία και τις ικανότητές μας από εξωτερικές υποκλοπές. Το γνωρίζουμε αυτό διότι όταν μελετάμε διαφορετικές γλωσσικές ομάδες και τις συνδέουμε με τον πολιτισμό τους, βλέπουμε πως οι διαφορετικές γλώσσες επιβραδύνουν τη διάδοση των ιδεών μεταξύ των ομάδων. Επιβραδύνουν τη διάδοση των τεχνολογιών. Επιβραδύνουν ακόμη και τη διάδοση των γονιδίων. Δεν μπορώ να μιλήσω για εσάς, αλλά φαίνεται πως δεν κάνουμε σεξ με ανθρώπους που δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε. (Γέλια) Θα πρέπει να το προσμετρήσουμε αυτό παρά τα δεδομένα που έχουμε ακούσει πως ίσως να υπήρξαν κάποιοι, μάλλον ανούσιοι γενετικοί χαριεντισμοί μεταξύ των Νεάντερταλ και των Ντενίσοβαν.
(Γέλια)
Αυτή η τάση που έχουμε, αυτή η φαινομενικά φυσική τάση που έχουμε, προς την απομόνωση, με σκοπό να κλειστούμε στον εαυτό μας, συντρίβεται μετωπικά μέσα στον σύγχρονο κόσμο μας. Αυτή η εξαιρετική εικόνα δεν είναι ένας χάρτης του κόσμου. Στην πραγματικότητα, δείχνει τις συνδέσεις φιλίας του Facebook. Όταν αυτές οι συνδέσεις σχεδιαστούν από το γεωγραφικό μήκος και πλάτος τους, στην κυριολεξία εμφανίζεται ένας χάρτης του κόσμου. Ο σύγχρονος κόσμος μας επικοινωνεί με τον εαυτό του και τους άλλους περισσότερο από οποιαδήποτε περίοδο στο παρελθόν. Και αυτή η επικοινωνία, αυτή η συνδεσιμότητα ανά τον κόσμο, αυτή η παγκοσμιοποίηση, τώρα δημιουργεί ένα βάρος. Οι διαφορετικές γλώσσες, θέτουν ένα εμπόδιο, όπως είδαμε, στην διάδοση των αγαθών και των ιδεών των τεχνολογιών και της σοφίας. Θέτουν ένα εμπόδιο στην συνεργασία.
Αυτό το βλέπουμε πολύ καθαρά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου τα 27 κράτη μέλη μιλούν 23 επίσημες γλώσσες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δαπανά πάνω από ένα δισεκατομμύριο ευρώ ετησίως για τις μεταφράσεις μεταξύ των 23ων επίσημων γλωσσών. Αυτό αντιστοιχεί περίπου σε 1,45 δισεκατομμύρια δολάρια μόνο σε κόστη μεταφράσεων. Σκεφτείτε τον παραλογισμό αυτής της κατάστασης. Εάν 27 άτομα από αυτά τα 27 κράτη μέλη καθίσουν γύρω από ένα τραπέζι, μιλώντας τις 23 γλώσσες τους, μερικά απλά μαθηματικά θα σας έλεγαν πως χρειάζεστε έναν στρατό από 253 μεταφραστές για να προλάβουν όλα τα ζεύγη πιθανοτήτων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση απασχολεί μόνιμο προσωπικό 2.500 μεταφραστών. Μόνο το 2007 - είμαι σίγουρος πως υπάρχουν και πιο πρόσφατα στοιχεία - ένας αριθμός της τάξης των 1,3 εκατομμυρίων σελίδων μεταφράστηκαν μόνο στα αγγλικά.
Αν λοιπόν η γλώσσα είναι πράγματι η λύση στο πρόβλημα της οπτικής κλοπής, αν η γλώσσα είναι πράγματι ο αγωγός της συνεργασίας μας, η τεχνολογία που προήλθε από το είδος μας για να προωθήσει τη ροή και την συναλλαγή των ιδεών, στον σύγχρονο κόσμο μας, αντιμετωπίζουμε ένα ερώτημα. Το ερώτημα είναι εάν σ' αυτόν τον σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο κόσμο μπορούμε να έχουμε όλες αυτές τις διαφορετικές γλώσσες.
Να το θέσω έτσι: η φύση δεν γνωρίζει άλλη περίσταση κατά την οποία εξίσου λειτουργικά χαρακτηριστικά συνυπάρχουν. Το ένα απ' τα δύο οδηγεί το άλλο σε αφανισμό. Το βλέπουμε αυτό στην αδυσώπητη πορεία προς την τυποποίηση. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για τη μέτρηση ενός πράγματος - για τη ζύγιση και τη μέτρηση του μήκους τους - αλλά το μετρικό σύστημα κερδίζει έδαφος. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για τη μέτρηση του χρόνου, αλλά ένα πραγματικά περίεργο σύστημα με βάση το 60 γνωστό ως ώρες και λεπτά και δευτερόλεπτα είναι σχεδόν καθολικό σε όλον τον κόσμο. Υπάρχουν πάρα πολλοί τρόποι για την εγγραφή CD και DVD αλλά κι αυτοί τυποποιούνται επίσης. Ίσως μπορείτε να σκεφτείτε πολλά περισσότερα στην καθημερινότητά σας.
Έτσι ο σύγχρονος κόσμος τώρα μας φέρνει μπρος σε ένα δίλημμα. Είναι το δίλημμα που αντιμετωπίζει αυτός ο Κινέζος του οποίου η γλώσσα μιλιέται από περισσότερους ανθρώπους στον κόσμο από κάθε άλλη γλώσσα, και παρ' όλα αυτά κάθεται στον μαυροπίνακά του, μετατρέποντας κινέζικες φράσεις σε αγγλικές. Αυτό ανεβάζει τις πιθανότητες για εμάς, σε έναν κόσμο στον οποίο θέλουμε να προωθήσουμε την συνεργασία και την ανταλλαγή, σε έναν κόσμο ο οποίος εξαρτάται περισσότερο από ποτέ από την συνεργασία για να συντηρηθεί και να ενισχυθεί το επίπεδο της ευημερίας μας, οι πράξεις του μας υποδεικνύουν πως ίσως είναι αναπόφευκτο ν' αντιμετωπίσουμε την ιδέα πως η μοίρα μας είναι να είμαστε ένας κόσμος με μία γλώσσα.
Ευχαριστώ.
(Χειροκρότημα)
Ματ Ρίντλει: Μαρκ, μια ερώτηση. Ο Σβάντι (Πέιβο) βρήκε πως το γονίδιο FOXP2 το οποίο φαίνεται να σχετίζεται με τη γλώσσα, παρουσιάστηκε με την ίδια μορφή στους Νεάντερταλ και σε εμάς. Μήπως γνωρίζουμε πώς θα μπορούσαμε να έχουμε νικήσει τους Νεάντερταλ εάν είχαν κι εκείνοι γλώσσα;
Μαρκ Πάγκελ: Αυτή είναι μια πολύ καλή ερώτηση. Πολλοί από εσάς ίσως γνωρίζουν ότι υπάρχει αυτό το γονίδιο που ονομάζεται FOXP2 και φαίνεται να εμπλέκεται με κάποιο τρόπο με το λεπτό σύστημα κινητικού ελέγχου που συνδέεται με τη γλώσσα. Ο λόγος που πιστεύω πως αυτό δεν μας λέει ότι οι Νεάντερταλ είχαν γλώσσα είναι - να μια απλή αναλογία: Οι φεράρι είναι αυτοκίνητα που έχουν μηχανές. Το αυτοκίνητό μου έχει μηχανή, αλλά δεν είναι Φεράρι. Η απλή απάντηση σ' αυτό είναι πως τα γονίδια από μόνα τους δεν καθορίζουν το αποτέλεσμα πολύ περίπλοκων πραγμάτων, όπως είναι η γλώσσα. Αυτό που ξέρουμε για το FOXP2 και τους Νεάντερταλ είναι πως θα πρέπει να είχαν πολύ καλό κινητικό έλεγχο του στόματός τους - ποιος ξέρει. Αυτό όμως δεν μας λέει απαραίτητα πως είχαν γλώσσα.
ΜΡ: Πραγματικά σ' ευχαριστώ.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου